Ο κρητικός αμπελώνας στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου
Το αμπέλι και η ελιά είναι τα κύρια βρώσιμα φυτά που καθορίζουν τον μεσογειακό χαρακτήρα ενός τόπου στο σημείο σύγκλισης της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής.
Είναι μάλιστα τούτη η θάλασσα, η Μεσόγειος, που συνέχει τους καρπούς της παράκτιας γης˙ η θαλασσινή αύρα επηρεάζει τη μοναδική ποιότητα και ποικιλομορφία τόσο του ελαιοκάρπου, όσο και του σταφυλιού.
Η διαχείριση της αμπέλου αποτελεί λοιπόν βασική παράμετρο στη συγκρότηση της «μεσογειακής» ταυτότητας των πολιτισμών που αναπτύχθηκαν στη θαλασσινή αυτή περίμετρο. Στην Κρήτη, τα κουκούτσια του σταφυλιού που βρέθηκαν σε στρώματα του 5000 π.Χ. περίπου (Κνωσός), δείχνουν πόσο πρώιμα ξεκίνησε η σχέση του ανθρώπου με το αμπέλι. Όμως μόνον κατά τους πρώτους αιώνες της Εποχής του Χαλκού (3100 – 2700 π.Χ.) φαίνεται ότι επιτεύχθηκε η εξημέρωση και συστηματική καλλιέργεια της αμπέλου.
Στη συνέχεια, η οικονομική και κοινωνική ζωή των κατοίκων της Κρήτης, τόσο κατά τους προϊστορικούς όσο και κατά τους ιστορικούς χρόνους, συνδέθηκε άρρηκτα με την άμπελο και το κρασί. Αρχαιολογικά ευρήματα, εικονογραφικές παραστάσεις, γραπτές και ιστορικές πηγές τεκμηριώνουν την ιστορία της αμπελοκαλλιέργειας και τη θέση της στην αγροτική οικονομία και το εμπόριο. Παράλληλα, ερμηνεύουν τη μακραίωνη σχέση της με τις κοινότητες, η οποία βασίζεται στα ευεργετήματα του οίνου, την ευεξία, την ευωχία και κάποτε τη μέθεξη που αυτός προσφέρει σε όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα της κοινωνικής τους θέσης.
Ακολουθώντας τη θεματική περιήγηση «Οι δρόμοι του κρασιού» στις μόνιμες συλλογές του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου μας δίδεται η ευκαιρία να επικεντρωθούμε μέσα από το πλήθος των εξαιρετικών εκθεμάτων σε εκείνα που αφηγούνται τη συναρπαστική ιστορία του οίνου, όπως βιώθηκε σε ώρες επίσημες της κοινωνικής ζωής, σε στιγμές μυστικιστικές της λατρείας των θεοτήτων αλλά και σε καθημερινές του μόχθου και της ανάπαυλας.
Στέλλα Χρυσουλάκη
